65 (70!) rocznica likwidacji getta żydowskiego w Klimontowie

Eksterminacja Żydów w Klimontowie w czasie II wojny światowej
(W 65. rocznicę likwidacji getta)

Rozpoczęło się w piątek, 30 października 1942 roku. Jeszcze było ciemno na zewnątrz, gdy zauważyliśmy nadjeżdżające samochody. Mój tata powiedział: „Dzieci, ubierzcie się.“ Ubraliśmy się, kazaliśmy się ubrać siostrze z dziećmi i z mężem. Całe miasto było już obstawione żandarmerią.
Mój tata nałożył tałes i tefilin i zaczął się modlić, ale nie było mu dane dokończyć. Żydowska policja biegała po domach, krzycząc: „Żydzi, wychodzić na rynek!“. Wkrótce Żydzi wyszli na ulicę. Ja szedłem z moim tatą, mój brat z siostrą i matką, która w ostatniej chwili ucałowała mezuzę i rzekła: „Obym miała zaszczyt, wrócić jeszcze do mojej koszernej kuchni.“
Zeszliśmy na ulicę. Stali tam już esesmani z Radomia wraz ze znanym Schildem 1), organizatorem akcji likwidacyjnych w całym okręgu radomskim. Mój ojciec dostał kijem po głowie od jakiegoś esesmana, moja młodsza siostra Malkele też została pobita. Wszystkich Żydów bito z okrutną brutalnością, popędzano, by ustawiali się po pięciu w rzędach. Ustawiono się. Nasza rodzina zajęła ponad dwa rzędy. Matkę i ojca wzięliśmy w środek. Moja siostra szła z szesnastotygodniowym dzieckiem.

Fragment przetłumaczonego z jidysz pamiętnika Żyda, naocznego świadka likwidacji getta w Klimontowie w 1942 roku – więcej zob. witryna internetowa TPK - [link widoczny dla zalogowanych] punkt menu: Klimontów moich wspomnień – Rozpoczęło się w piątek...

[Za zgodą p. Rafała Staszewskiego przytaczam treść dwóch jego listów z 22 i 23 X br. do mnie, zawierających ważne informacje dot. tematu likwidacji getta. Wspomniany w korespondencji artykuł: Tak kończyli zbrodniarze ukaże się niebawem na stronie TPK - admin]

Z zainteresowaniem przeczytałem wspomnienia naocznego świadka likwidacji klimontowskiego getta. Myślę, że potrafię uściślić kilka zawartych w tym tekście szczegółów.

W pierwszym akapicie pojawia się nazwisko Schilda - organizatora akcji likwidacyjnej. Zapewne chodzi tu o Erika Schütza, inspektora Komendy Sipo i SD Dystryktu Radom, który likwidował również getta żydowskie w kilku innych miejscach na podległym temu urzędowi terenie (m.in. w Staszowie).
Więcej informacji o tym człowieku zawarłem w artykule Tak kończyli zbrodniarze, który ukazał się niedawno na łamach Tygodnika Nadwiślańskiego.

Dalej w pamiętniku jest mowa o podporuczniku żandarmerii nazwiskiem
Dolmajer. Należy go prawdopodobnie skojarzyć z ówczesnym komendantem posterunku żandarmerii niemieckiej w Sandomierzu lejtnantem Dammayerem.

Przywoływany w tekście kilkakrotnie Niemiec Tajzer, to wedle wszelkiego
prawdopodobieństwa również funkcjonariusz tego posterunku, wspominany przez płk. Henryka Strzeleckiego w książce Partyzanci Lotnej jako Teize.

======================

Tekst o zbrodniarzach [wspomniany wyżej artykuł], gdzieś już chyba krąży po Internecie, bowiem dostałem w związku z nim kilka ciekawych listów - wczoraj nawet od pewnego pana z Radomia, którego interesowało kilka dodatkowych szczegółów.

Wiem, że czytał go również prof. Zbigniew Kabata, mieszkający dziś w Kanadzie jeden z najsłynniejszych niegdyś żołnierzy legendarnego oddziału "Jędrusie". Był on naocznym świadkiem lub współuczestnikiem niektórych opisywanych w artykule akcji i drogą elektroniczna przysłał garść informacji o ich kulisach.

Żałuję, że Forum TPK zamilkło, ale bądźmy dobrej myśli. Dotychczasowa ilość postów świadczy o tym, że tego rodzaju platforma wypowiedzi jest potrzebna.
Jestem przekonany, że wcześniej czy później powrócą na nią dyskutanci.
Pozdrawiam Rafał Staszewski

65 lat temu hitlerowskie Niemcy rozpoczęły realizację procesu masowej zagłady Żydów.
W odpowiedzi Polacy zorganizowali falę solidarnego przeciwstawiania się temu skrajnemu złu. Jednym ze świadków tamtych wydarzeń był prof. Władysław Bartoszewski.
Więcej zob. [link widoczny dla zalogowanych]

Mam pytanko oczywiście do tpk6 (oczywiście na forum), nie mogę zrozumieć intencji pana zapytania odnośnie zagłady Żydów, o co w tym chodzi?
Może ktoś żyje w Klimontowie i boi się opowiedzieć o tej zagładzie, a może to mit?
Oczekuje na autoryzowaną historię o zagładzie żydowskiej w Klimontowie (w prasie się naczytałem, ale zrozumieć niestety nie mogę). Pozdrawiam

Chętnie na "pytanko" odpowiem, ale... muszę wiedzieć, komu odpowiadam?
Proszę podpisać post swoim imieniem i nazwiskiem, wówczas nasza rozmowa będzie transparentna i równa.
Kłaniam się admin

Witam.
Niestety, nie zaliczam się do ignorantów ani cyników, a tylko prosiłem o więcej informacji na powyższy temat. Ale niestety, panie adminie, zacytuję pana stwierdzenie (Mieszkać w Klimontowie i nie przeczytać jednej z nielicznych, a zarazem najwartościowszej książki o historii swej miejscowości, to trochę... dziwne. Myślę, że można jeszcze nabyć tę książkę w Urzędzie Gminy, w 2006 roku kosztowała 20 zł).

Niestety, nie mieszkam w Klimontowie (szkoda) i oceniać mnie tak surowo, to pan niestety nie powinien. Staram się dotrzeć do historii o zagładzie żydowskiej w Klimontowie, no ale... nie my, tylko nas będą osądzać.
Pozdrawiam mieszkańców Klimontowa i oczywiście admina.

Witam...
chyba ostatni raz (myślem, że chyba ostatni )...czytam to forum i jakoś się oddalam od KLIMONTOWA, szkoda, bo jakoś polubilem to... sam nie wiem - miasto, wieś..., ale to zawsze KLIMONTOW.
Jakoś na forum jestem, aleeeeeeeeeeeeeee... chyba coś nieeeeeeeeeeee, a może takkkkkkkkkkk, bo i tak przyjadę na jakiś festiwal lub na Brunonalia, pewnie mój następny post będzie Neg, ale co to to jeeeee

Zbliża się 70-rocznica zagłady "Bliskich Nieznajomych" - klimontowskich Żydów

30 października 2012 roku minie 70 lat od traumatycznego wydarzenia: wymordowania przez Niemców około 3/4 mieszkańców Klimontowa pochodzenia żydowskiego, o którym pamięć wciąż jest żywa, chociaż dzisiejsi mieszkańcy niechętnie o tym mówią.

Niewiele dotychczas w Klimontowie zrobiono lub zupełnie nic, by to tragiczne wydarzenie upamiętnić. Zbliża się jednak ważna rocznica, która być może skłoni to środowisko do głębszej refleksji i sprawi, że poświęcona mu zostanie niebawem należna uwaga.

Proszę uprzejmie przy sposobności przestudiować materiał, do którego odsyła poniższy link ('XIV Dzień Judaizmu' 14 - 18 stycznia 2011 r.), może nasunie on potencjalnym organizatorom rocznicowych obchodów konstruktywną myśl, jak można by je przeprowadzić w Klimontowie w 2012 roku i kogo zaprosić do składu patronatu honorowego?

[link widoczny dla zalogowanych]

Czy zostały podjęte jakieś przygotowania do uczczenia rocznicy tego ponurego wydarzenia? Bo czas biegnie szybko.

Czy można o tej rocznicy zapomnieć?

"W nocy z czwartku na piątek, 30 października 1942 roku, o piątej rano, miasto było pełne morderców – Niemców i Ukrainców. Wydano rozkaz, że do ósmej rano wszyscy Żydzi – mali i duzi, młodzi i starzy, mężczyzni i kobiety – maja stawić się na rynku. Żydzi szli na rynek z płaczem i lamentem, gnani przez uzbrojone bestie, z tobołkami na plecach. Płacz dzieci, zawodzenie kobiet i rozpacz mężczyzn był nie do opisania.
Z niemiecka punktualnościa, dokładnie o ósmej rano, zaczęto pędzić Żydów na piechotę do Złotej, 18 km od Klimontowa. Starszych i słabszych, którzy nie byli w stanie tak szybko maszerować rozstrzeliwano po drodze. Na klimontowskich ulicach zostało ponad 80 zabitych. Po wymarszu w mieście zostało pięć kalekich Żydówek. Przyniesiono je na rynek i tam zastrzelono. Żydowscy policjanci zabrali je na cmentarz. W Klimontowie pozostało jeszcze 50 Żydów, w tym żydowska policja i Judenrat. Był to tak
zwany Räumkommnado. Zbierali to co zostało z żydowskiego mienia, znosili wszystko do bes-medreszu [domu modlitwy] i stamtąd wywozili ciężarówkami na dworzec. W dniu wysiedlenia Dowid Apelbojm, znany pobożny człowiek, powiesił się. Pewną kobietę, Sarę żonę Matesa piekarza, znaleziono ukrywajaca sie w piwnicy. Wydała ją Polka, córka [...]. Znany niemiecki żandarm Lescher zaprowadził Sarę na cmentarz i tam zastrzelił. W ten sam sposób Lescher zabił Mojsze Hojchera, którego także znaleziono w kryjówce.
Tych 50 Żydów z Räumkommnado wywieziono później do Sandomierza, gdzie
utworzony został tak zwany Judenstadt."

Fragment wspomnień Mordechaja Penczinera, Zagłada Klimontowa, do których przekierowuje jeden z adresów internetowych podany w bibliografii tematu na forum. Tam można przeczytać pełny tekst, ale rzeczywiście trzeba mieć silne nerwy...

Wspólne życie Polaków i Żydów przed i w trakcie wojny. Warto obejrzeć.

Link:
[link widoczny dla zalogowanych]

Warto też -jak sądzę- przeczytać artykuł Agnieszki Sowy: Zdjęcia znalezione w Orli: pamięć o żydowskim miasteczku wskrzeszona. ('Polityka' 2011 Nr 46), gdzie zainteresowani zbliżającą się w jesieni 2012 roku 70. rocznicą Holocaustu klimontowskich Żydów znajdą być może jakąś przydatną inspirację?

Kliknij link i czytaj... [link widoczny dla zalogowanych]