Kadisz za sąsiadów

Z wielką radością chciałabym ogłosić, że Fundacja Batorego umożliwi nam zrealizowanie projektu „Kadisz za sąsiadów – pamięć o kirkucie w Klimontowie”

Jak wielu z Państwa wie, zarówno z tego Forum, jak i rozmów ze mną, pomysł zrodził się podczas zeszłorocznych Brunonaliów i wszystko wskazuje na to, że za kilka tygodni zaczniemy wprowadzać go w czyn!

Celem projektu jest przywrócenie pamięci o Żydach w Klimontowie, której widocznym efektem powinno być zatroszczenie się o kirkut. W planach są: zajęcia dla dzieci (warsztaty plastyczno-muzyczne), warsztaty dla młodzieży (sztuka opowiadania historii, zbieranie opowieści i archiwaliów, creative writing), spotkania z dorosłymi (zainicjowanie społecznej dyskusji o kirkucie, spotkania z zaproszonymi gośćmi) i wspólna uroczystość, połączona z nabożeństwem ekumenicznym w rocznicę likwidacji klimontowskiego getta.
Co, i ile z tego uda się zrealizować – zależy przede wszystkim od Was, Klimontowian! Gorąco zapraszam wszystkich chętnych do współpracy.

PS. Za kilka dni będę w Klimontowie.

Będę w Klimontowie 4 lipca i chciałabym tego dnia pod wieczór zrobić coś w rodzaju wstępnego zebrania w sprawie projektu. Porozmawiamy, obmyślimy plan działania, podzielimy się pomysłami.

Zapraszamy Wszystkich, bez względu na wiek! :)

[link widoczny dla zalogowanych]

15 lipca, we wtorek, o godz. 16.00 w GOKu odbędzie się kolejne spotkanie organizacyjne. Zapraszam gorąco wszystkich zainteresowanych tematem!

18 lipca, w piątek, o godz. 17.30 również w GOKu - spotkanie z Weroniką Czyżewską z Ośrodka Pogranicze w Sejnach, która opowie o projekcie "Kroniki sejneńskie"

Poza tym zapraszam wszystkich 15 lipca o godz. 19.00 do synagogi na wieczór opowieści Stowarzyszenia Studnia O, który również stanowi część projektu,

a najmłodszych - od 16 do 18 lipca na warsztaty Anny Rozenfeld w synagodze w godz. 14.30-16.30

Ta część projektu odbywa się w ramach Brunonaliów, ale to dopiero początek!

Dzień dobry.

Szanowna Pani Mario, mam małe pytanie związane ze słowem kadisz - to tylko czysta ciekawość i proszę tego nie traktować jako złośliwość czy też próbę wymądrzania się. Mam nadzieję, że forowicze również chcą poznać terminologię i jej związki z tytułem forum.

Jest kilka typów kadiszu. Proszę powiedzieć, czy myśli tu Pani tylko o tytule do imprez towarzyszących Brunonaliom, czy również o typowej modlitwie będącej składnikiem wszelkich żydowskich modłów zbiorowych, gdyż jest to doksologia w języku aramejskim, wysławiająca Imię Boże, wyrażająca poddanie się Jego woli oraz wzywająca rychłego nadejścia królestwa Bożego. Często mylnie jest nazywana modlitwą za zmarłych. Odmawianie kadiszu wymaga obecności minjanu. Łączy poszczególne części nabożeństwa, a ponadto jest odmawiana przez żałobników. Z zasady, poza kadiszem żałobnika odmawia go kantor.

Bardzo proszę o mały wpis. Z góry serdecznie dziękuję.

Witam, odpowiadam dopiero teraz, ponieważ przez cały tydzień byłam bardzo zajęta Wiadomo Czym. ;-)

Celem naszego projektu jest przywrócenie pamięci o Żydach w Klimontowie. Naturalnym elementem tego przedsięwzięcia wydaje mi się wspólna modlitwa nad grobami zmarłych.

A tak jak Pan pisze, kadisz to modlitwa, modlitwa w szczególny sposób związana z żałobą i śmiercią.
W tradycji żydowskiej codzienne odmawianie kadiszu przez jedenaście miesięcy jest obowiązkiem osoby, która znajduje się w żałobie po śmierci jednego z rodziców. Kadisz odmawia się także w rocznicę śmierci.

W Klimontowie nie ma już Żydów, którzy mogliby pomodlić się za swoich zmarłych przodków. Nikt nie odmawiał kadiszu po 30 października 1942. Dlatego my jako chrześcijanie powinniśmy symbolicznie spełnić ten obowiązek - pomodlić się tak, jak umiemy i zaprosić rabina, który odmówiłby prawdziwy kadisz.

Dobry wieczór.

Dziękuję za odpowiedź. Postanowiłem trochę sam poszperać z ciekawości i już poznałem dokładnie nazewnictwo, rodzaje kadiszu oraz związaną z tym terminologię. Sumując więc, myśli Pani też jednak o modlitwie i jednocześnie o tytule do imprez towarzyszących. Bardzo ciekawe i odważne zestawienie.

To mi wystarcza. Jeszcze raz dziękuję.

"Pomysłodawcom projektu „Kadisz za sąsiadów” chodziło właśnie między innymi o to, by jak najwięcej takich wspomnień zebrać, ocalić, zachować dla przyszłych pokoleń.
– Chcielibyśmy, współdziałając z lokalną społecznością, przywrócić pamięć o kirkucie. Pragniemy, żeby mieszkańcy Klimontowa zaczęli postrzegać to miejsce jako cmentarz, przestrzeń uświęconą i miejsce pamięci dawnych sąsiadów. Jednocześnie chcemy, żeby klimontowianie zaczęli rozpoznawać historię tutejszych Żydów jako część swojej własnej historii – tak brzmiało główne założenie projektu.

Do uczestnictwa w nim zgłosiły się głównie najmłodsi. Przez kilka tygodni uczestniczyli oni w różnego rodzaju warsztatach i zajęciach, ale przede wszystkim wraz ze swoimi opiekunami ruszyli w teren, by szukać informacji o minionych dziejach miasteczka. Udało się ich odkurzyć całkiem dużo.
– Niektórych trudno było skłonić do opowiadania, ale byli i tacy, którzy swoimi wspomnieniami dzielili się chętnie – mówi Maria Więckowska, koordynator projektu „Kadisz za sąsiadów” – Przede wszystkim zebraliśmy sporo danych typu nazwiska czy adresy dawnych mieszkańców Klimontowa narodowości żydowskiej".

Czytaj więcej: art. Rafała Staszewskiego na stronie TPK w punkcie menu: Klimontów moich wspomnień.

W ubegłym roku pani Maria Więckowska z Warszawy realizowała projekt pod nazwą "Kadisz za sąsiadów". Tekst o tym projekcie powyżej. Miałem okazję obejrzeć film zrealizowany w ramach projektu. Przywołał on wspomnienia Klimontowa z lat międzywojennych i z lat okupacji. Przybliżył nam, mieszkańcom Klimotowa, mniejszość żydowską w Polsce, która w naszym miasteczku stanowiła zdecydowaną większość. Jest to ciekawie zrealizowany film. Szkoda, że nie został on udostępniony szerszej publiczności. Niemniej mam nadzieję, że będzie jeszcze taka okazja, aby udostępnić go mieszkańcom Klimontowa.

Wiem, że pokłosiem realizowanego projektu są zebrane na piśmie wspomnienia starszych mieszkańcow Klimontowa o swoich niegdyś sąsiadach pochodzenia żydowskiego. Mam propozycję dla pani Marii, aby zamieściła na naszym forum opracowane już wspomnienia, które jak sądzę, są dowodem naszej wspólnej historii i które mogłyby się przyczynić do obalenia pewnych stereotypów, jakie jeszcze do dziś istnieją w naszej społeczności.

Dopóki żyją naoczni świadkowie tamych czasów, żyje w nich historia sprzed kilkudziesięciu lat. Ich relacje mają charakter żywego jeszcze dokumentu. Pozwólmy im mówić do szerszego kręgu odbiorców. Jedną z takich możliwości jest publikacja zebranych materiałów na stronie naszego forum.

Przyłączam się do apelu.
Myślę, że wiele osób zainteresowanych byłoby lekturą takich wspomnień.

Wiem od koordynatorki projektu "Kadisz za sąsiadów", że różnego rodzaju materiały i archiwalia dotyczące miejscowej społeczności żydowskiej, zbierane były również poza Klimontowem. Szkoda byłoby nie upublicznić owoców tych poszukiwań i kilkumiesięcznej pracy wielu osób.

Spisane relacje mogą stworzyć klimontowski „Bank wspomnień”.
To może być źródło wyjątkowych obserwacji z historii tej społeczności, dowartościowujące starszych ludzi związanych ongiś ze swoimi żydowskimi sąsiadami. To szansa na dostarczenie tym ludziom satysfakcji: będą zauważeni i na nich skupi się część uwagi wywołanej opublikowanymi relacjami.
To także szansa na odnowę ducha tej społeczności, wylęknionej z obawy "urażenia" tych, którzy dawniej dopuścili się niegodziwości, a przez to –z pozoru, jak myślę- oziębłej i oschłej na ten rodzaj wspomnień. Na szczęście zaczyna się ten wizerunek zmieniać, ludzie zaczynają tu mówić 'swoim głosem', a budząca się pamięć o swych dawnych żydowskich sąsiadach ożywia w tej społeczności... szlachetniejsze odruchy.

Przypomnijmy przy sposobności fragment postu z tematu: Jak inni czczą pamięć żydowskich sąsiadów z 29 marca 2008 roku:

Bardzo ciekawa propozycja!
Praktycznie są już zebrane materiały do tego, aby napisać przewodnik po "nieistniejącym już miasteczku" z lat międzywojennych. Z tego co mówił m.in. jeden z uczestników projektu "Kadisz za sąsiadów" - Mirek Szeląg uczestnicząca w nim młodzież szkolna zebrała wystarczającą ilość materiałów w formie wspomnień i przekazów najstarszych mieszkańców Klimontowa, aby opracować tego rodzaju przewodnik. Są także zdjęcia archiwalne, a i w archiwum Urzędu Gminy można by zapoznać się z ciekawą dokumentacją.

Jeśli ma się zebrane materiały i dysponuje się odpowiednimi narzędziami do ich opracowania, to co stoi na przeszkodzie?

Myślę, że jest w naszej miejscowości bardzo wiele osób zainteresowanych poznaniem historii miasteczka i jego mieszkańców z lat międzywojennych, okresu okupacji i pierwszych miesięcy po wyzwoleniu naszego kraju spod okupacji niemieckiej.
Zachęcam organizatorów projektu "Kadisz za sąsiadów" do opracownia przewodnika po przedwojennym Klimontowie.

Gdybym był nauczycielem w Klimontowie, to takiej okazji nie wypuściłbym z rąk!
Uczniowie i inne osoby uczestniczące w projekcie mieliby satysfakcję, gdyby taki 'Przewodnik' pokazał się w Internecie...

Można by go też wydać drukiem oraz na DVD lub jakimś zminiaturyzowanym nośniku (PenDrive?) i ...sprzedawać. Turyści odwiedzający Klimontów pewnie nabyliby chętnie taki informator.
W międzyczasie doskonalić pierwsze opracowanie (więcej ikonografii i archiwalnych dokumentów, nowe relacje ludzi, ) i przygotować drugie wydanie.

Myślę, że Pani Więckowska podpowiedziałaby, gdzie starać się o środki dla autorów (redaktora) oraz na tradycyjny druk. Skoro wzory takiego 'Przewodnika' są, materiały też, to rzeczywiście nie ma na co czekać!
Chyba że inni podjęli temat, ale tu na razie brak informacji o zamierzonym sposobie wykorzystania zebranych materiałów.

Witam wszystkich!
Projest się jeszcze nie skończył - zakończyliśmy pewna fazę, ale działania będą kontyunuowane.

Pani Mario,

czy nie można by uszczknąć trochę z funduszy przyznanych na ten projekt, by wspomóc opracowanie czegoś większego, co także obejmowałoby kirkut? Chodziłoby głównie o honorarium dla redaktora opracowania, o którym tu rozmawiamy + ewent. dla 2-3 osób zbierających materiały. Taka motywacja finansowa mogłaby przełamać pozorną -jak sądzę- 'niemoc' środowiska.
Jeśli otrzymany fundusz celowy został juz zagospodarowany, to może warto pomyśleć o nowym wniosku (w sumie przecież na niewielką kwotę), który umożliwiłby realizację wspomnianego 'przewodnika'. Sądzę, że ta idea warta jest zachodu.

"Lista organizacji, które otrzymały dofinansowanie
[...]
9. Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Brunona Jasieńskiego, Warszawa (projekt realizowany w Klimontowie k. Sandomierza)
Projekt: "Kadisz za sąsiadów. Pamięć o kirkucie w Klimontowie"
kwota dotacji: 10.000 zł. [w tym 6.500 zł. ze środków Fundacji Taubego]”

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]